WOJEWÓDZKI INSPEKTORAT
    INSPEKCJI HANDLOWEJ
            w SZCZECINIE
PRACUJEMY DLA PAŃSTWA OD PONAD 60 LAT
 DBAMY O
 BEZPIECZEŃSTWO
 KONSUMENTA
 KONTROLUJEMY JAKOŚĆ I
 OZNAKOWANIE PRODUKTÓW
 POMAGAMY W
 ROZSTRZYGANIU
 SPORÓW
Błąd
  • Błąd podczas ładowania danych z kanału informacyjnego

 

Ze wszystkich zadań dominuje jednak problematyka kontroli zaopatrzenia rynku w podstawowe artykuły, zwalczanie spekulacji, prawidłowość realizacji kartek żywnościowych. Ciekawym i istotnym zadaniem, realizowanym jednak tylko do końca października 1950r., była kontrola punktów składowania kluczy, co związane było z przygotowaną przez Rząd wymianą pieniędzy. Inspektorzy sprawdzali, czy wszyscy kierownicy sklepów po zamknięciu placówki zdawali klucze do wytypowanego punktu. W zakresach przedmiotowych kontroli zawarte były polecenia przeprowadzenia remanentu, zbadania źródła pochodzenia towarów, co miało ujawnić ewentualne ukrywanie obrotów szczególnie przez właścicieli prywatnych. Takie działania to właściwie lata pięćdziesiąte, choć jak dziś już wiemy w pewnej części realizowane do teraz.      

 

Państwowa Inspekcja Handlowa podlegała wówczas Ministrowi Handlu Wewnętrznego, a współdziałała z organami kontroli wewnętrznej i społecznej. Inspekcji tej nadano charakter organu ścigania. Organa PIH mogły, jeśli zachodziła taka potrzeba, dokonywać zatrzymania lub zabezpieczenia towarów lub innych przedmiotów stanowiących dowód lub przedmiot przestępstwa. Nie wskazane zostało przy tym do jakich przestępstw się  ten zapis odnosił, a zatem odnosił się do każdego przestępstwa.

 

Dekret ten, a także wprowadzona w 1954r. nowelizacja, obowiązywał do roku 1958, w którym uchwalono ustawę o Państwowej Inspekcji Handlowej. Przepis ten, podobnie jak wcześniej obowiązujący dekret, był krótki i zwięzły w swojej treści. W ustawie znalazły się postanowienia z dekretu, ale wprowadzono także nowe zapisy, np. możliwość nieodpłatnego pobierania prób towarów, prowadzenie laboratoriów kontrolno-analitycznych w celu badania jakości, wprowadzono uprawnienia dotyczące prowadzenia postępowań uproszczonych w celu ścigania przestępstw. Ponadto wprowadzono przepis mówiący o karze pracy społecznej lub karze grzywny za spowodowanie w obrocie handlowym szkody nieznacznej dla interesów nabywców (zapis ten został skreślony wprowadzoną w 1969r. zmianą). Zgodnie z zapisami nowej ustawy organy Inspekcji mogły wytaczać lub popierać powództwo cywilne w postępowaniu karnym, jeśli wymagał tego interes społeczny.   Wprowadzona w 1969r. już wspomniana zmiana do ustawy o Państwowej Inspekcji Handlowej dodała do zakresu działania PIH kontrolowanie uspołecznionych przedsiębiorstw i zakładów świadczących usługi dla ludności, w tym jakość i terminowość wykonywanych usług, sposób magazynowania i zabezpieczania przyjmowanych od zleceniodawców przedmiotów. Ważnym, nowym zapisem jest możliwość dokonywania zabezpieczenia towaru, którego jakość nie odpowiada jakości deklarowanej aby zapobiec wprowadzeniu go do obrotu, jeżeli było to konieczne z uwagi na interes społeczny. Zabezpieczenie takie  uchylano jeżeli towar miał zostać przekwalifikowany lub doprowadzony do właściwej jakości albo wyłączony z obrotu.

 

To jednak zapisy ustawowe, ale wróćmy do rzeczywistych działań PIH na przestrzeni tych lat, które zmieniały się w zależności od sytuacji m.in. gospodarczej. Lata stabilizacji, lepszego zaopatrzenia rynku pozwalają odejść od zagadnienia zwalczania spekulacji. Inspektorzy poświęcają więcej uwagi jakości towarów żywnościowych i nieżywnościowych, sprawdzane jest przestrzeganie Polskich Norm, norm branżowych i zakładowych. Kontroli podlega sektor usług bytowych (jakość i terminowość ich wykonania), procesy produkcyjne artykułów żywnościowych, np.: piekarnie, masarnie. W ramach kontroli w placówkach gastronomicznych inspektorzy dokonują zakupów kontrolnych w celu wykrycia ewentualnych oszustw, np. niedolewów wódki, zaniżonej gramatury potraw. PIH kontroluje hotele, rzetelność i jakość oferowanych tam usług - w związku ze skromną bazą hotelową, wynajęcie pokoju nierzadko możliwe było dzięki „uprzejmości” obsługi w recepcji.  Lata, kiedy władza wprowadza podwyżki cen czy system kartkowy to dla PIH ponownie okres monitorowania stanu zaopatrzenia rynku. Ale są też lata ożywienia gospodarczego, półki są pełne towarów, również towarów zagranicznych. Rozwija się polska motoryzacja, pojawiają się samochody zza wszystkich granic Polski. Z tym wiąże się natomiast powstawanie sklepów i hurtowni z częściami samochodowymi, warsztatów naprawczych oraz stacji paliw. Na takie  zmiany reaguje również Państwowa Inspekcja Handlowa i uwzględnia to w swoich planach kontroli. Inspektorzy sprawdzają czy nie ukrywane są deficytowe części zamienne, sprawdzają czy współudziale rzeczoznawców rzetelność usług w warsztatach blacharskich i mechaniki pojazdowej. Wspólnie z pracownikami Centrali Przemysłu Naftowego kontrolowana jest jakość paliwa, w latach kolejnych po ponownym wprowadzeniu kartek PIH rozlicza sprzedaż paliwa. Kiedy powoli zaczynają pojawiać się prywatne sklepy, w których sprzedawane są towary przywożone np. z Turcji Inspekcji przybywa placówek do kontroli. Lata dziewięćdziesiąte i rozwój kapitalizmu powoduje rozwój handlu ulicznego, lokalnych bazarków oferujących niemal każdego rodzaju towary. Ale to także napływający wraz z obywatelami Azji import, również ten mniej legalny. Inspekcja kontroluje punkty małej gastronomi, sprawdza wyroby pod kątem oznaczenia ich znakami skarbowymi akcyzy, bada towary pod katem bezpieczeństwa użytkowania, np. zabawki, wyroby dla dzieci, kosmetyki. W drugiej połowie tego dziesięciolecia powstają hipermarkety oferujące bardzo szeroką gamę produktów, które stają się kolejnymi obiektami do kontroli. Kontrole w tych placówkach prowadzone są do dzisiaj, a Inspekcja jest tam „gościem” dość często na co bez wątpienia mają wpływ informacje płynące od konsumentów. Kontrolowane są komisy i sklepy z tanią odzieżą zachodnią. Inspekcja dba także o bezpieczeństwo najmłodszych konsumentów. Inspektorzy kontrolują biura turystyczne organizujące kolonie letnie i zimowe dla dzieci i młodzieży. Nie należy zapomnieć o kontrolach przestrzegania postanowień ustawy o badaniach i certyfikacji, które zapewniły znaczny przypływ pieniędzy do budżetu państwa.  W ten sposób dotarliśmy do nowego tysiąclecia. Wróćmy jednak na chwilę do przepisów. 

 

Ustawa o PIH zmieniana w niewielkim stopniu obowiązywała ponad 40 lat. Czasy się zmieniają, Polska przeszła transformację, a zagadnienia ochrony konsumentów i interesów ekonomicznych są nadal aktualne. Konieczne stało się uchwalenie nowej ustawy, na podstawie której funkcjonował urząd.

 

Dnia 15 grudnia 2000r. uchwalona została ustawa o Inspekcji Handlowej i jak już można zauważyć zrezygnowano z określenia „Państwowa”. Wprowadzono podległość Prezesowi Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów. W przepisie szczegółowo opisano kompetencje Głównego Inspektora Inspekcji Handlowej oraz inspektorów wojewódzkich wykonujących zadania Inspekcji. Do zadań inspekcji należy m.in. kontrola legalności i rzetelności działania przedsiębiorców, kontrola produktów, podejmowanie mediacji, prowadzenie stałych polubownych sądów konsumenckich. Ściśle określone zostało m.in. postępowanie kontrolne, postępowanie kontrolne uproszczone, pobieranie i badanie próbek produktów, prowadzenie mediacji. W związku z tym ustawa stała się „obszernym” przepisem  w porównaniu do ustawy z 1958r., która miała 17 artykułów. Ustawa ta ulega ciągłym zmianom. Dodawane są kolejne zadania, inne podlegają modyfikacjom. Jedną z istotnych zmian jest zlikwidowanie Głównego Inspektora Inspekcji Handlowej przez co wojewódzcy inspektorzy podlegają bezpośrednio Prezesowi UOKiK. Modyfikacje zadań ustawowych spowodowane były m.in. akcesją Polski do Unii Europejskiej w maju 2004r. Wkroczyliśmy na wspólny rynek, nastąpił wolny przepływ towarów. Stanowiło to bez wątpienia wyzwanie dla Inspekcji Handlowej. Zmianie uległ model kontroli wyrobów, zaczęliśmy pracować na nowych przepisach, stanowiących implementację przepisów unijnych. Dzisiejsze działania IH ukierunkowane są bardziej na kontrolę produktów oraz podmiotów wprowadzających je na rynek (producenci, importerzy). Mimo, iż wydaje się, że Inspekcja kontroluje ten sam obszar rynku co przed laty, to jednak rodzajów towarów do kontroli przybywa. Przybywa także szczegółowych przepisów regulujących obrót tymi towarami, dla przykładu artykuły spożywcze bada się na podstawie ok. 60 ustaw i rozporządzeń dotyczących wyłącznie tej grupy towarów. Jeśli chodzi o artykuły przemysłowe to są to przede wszystkim ustawa o systemie oceny zgodności (odnosi się do wyrobów oznaczanych znakiem CE), ustawa o ogólnym bezpieczeństwie produktów, ustawa o systemie monitorowania i kontrolowania jakości paliw oraz od kilku do kilkunastu rozporządzeń wykonawczych.  Okres ten to wzmożone szkolenia dla lepszego zrozumienia zagadnień. Pomagali nam w tym m.in. eksperci z krajów już wcześniej będących członkami unii. Nadal także prowadzone są kontrole w obszarach podobnych jak na początku istnienia tego urzędu, np. kontrola punktów usługowych, placówek gastronomicznych. W obecnych czasach Inspekcja Handlowa bez wątpienia kojarzona jest z prowadzonym szeroko pojętym poradnictwem konsumenckim. Konsumenci m.in. dzięki informacjom w mediach na temat naszej działalności wiedzą, że przy urzędzie prowadzone są mediacje i stały polubowny sąd konsumencki, do których mogą zgłosić się z konkretnym problemem. Wskazują na to rosnące ilości zgłaszanych spraw.

 

Nie ulega wątpliwości, że w całej historii Państwowej Inspekcji Handlowej a później Inspekcji Handlowej wpływ na jej działania miały zmiany polityczne, gospodarcze i społeczne, choć oczywiście inaczej to było realizowane. I zapewne tak będzie w przyszłości. Pozostaje mieć nadzieję, że osiągnięcia Inspekcji Handlowej oraz zaangażowanie w sprawy konsumenckie będzie miało wpływ na kształt tego urzędu, bez wątpienia z korzyścią dla konsumentów i szeroko rozumianego interesu państwa.  

 

Beata Manios - specjalista w Inspekcji Handlowej w Szczecinie

(rzecznik w Inspekcji Handlowej w Szczecinie) Tel. 0-91 4230521

Warto zobaczyć

Warto przeczytać

Gościmy

Odwiedza nas 2 gości oraz 0 użytkowników.